Stresli yaşam, sağlıksız beslenme, evlilik yaşının ilerlemesi, sigara ve diğer zararlı yaşam tarzı alışkanlıkları gibi nedenlere bağlı olarak günümüzde infertil çiftlerin sayısı artmaktadır. Belirli bir süre boyunca korunmasız ve düzenli olarak cinsel ilişkide bulunmasına rağmen doğal yollarla gebe kalamayan çiftlerde sorun anne, baba ya da her ikisi kaynaklı olabilir. Tüp bebek tedavisi doğal yollarla gebe kalamayan ya da oluşan gebeliğin devam etmesi söz konusu olmayan çiftlere sıklıkla uygulanan bir yardımcı üreme tekniğidir.

İnfertilite yani kısırlık sorununun nedeni her çift özelinde farklı olabileceğinden dolayı tüp bebek tedavisi de çift özelinde planlanmalıdır. Tüp bebek tedavisinin doğru çiftlere, doğru tekniklerle uygulanması durumunda tedavinin başarı şansını artırma imkanı elde edilebilmektedir.

Tüp Bebek Tedavisinin Uygulanabileceği Durumlar Neler?

Tüp bebek tedavisi belirli şartları sağlayan hastalara uygulanabilen bir tedavidir. Tüp bebek tedavisinin uygulanabileceği kişiler ve durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Yumurtalık kanseri, kisti ya da endometrioma gibi yumurtalık rezervini azaltma riski bulunan ameliyatları geçirenler,
• Dış gebelik ve enfeksiyon gibi nedenlerle tüpleri alınmış ya da tüpleri tıkalı olanlar,
• Tüpleri açık olsa dahi karın cerrahisi, endometriozis ya da enfeksiyon gibi nedenlerle karın içi yapışıklığa bağlı olarak tüpleriyle yumurtalıkları arasındaki ilişki bozulmuş olanlar,
• Polikistik overi olan yani yumurtlama problemi yaşayanlar,
• Yapılan tetkikler sonucu kadında ve erkekte herhangi bir sorun saptanamamasına karşın gebeliğin meydana gelmediği kişiler açıklanamayan infertilite grubunda yer alırlar. Açıklanamayan infertilite sınıfında yer alan ve 2-3 kez aşılama yapılmasına karşın gebelik meydana gelmeyenler,
• Kadında vaginismus, erkekte boşalma ile ilgili problemler gibi çiftin cinsel ilişkiye girmesine engel durumları olanlar,
• Sperm analizinde bozukluk olan erkekler diğer bir deyişle 2 kez ve en az 1 ay arayla yapılan spermiogramda sperm sayısı 5 milyon/ ml’den az, sperm sayısının sıfır ya da çok düşük ve spermlerinde ciddi derecede şekil bozukluğu olduğu tespit edilenler,
• Azospermi sorunu olanlar yani sperm analizinde hiç sperm bulunmayanlar (Bu tür durumlarda testislerden cerrahi prosedürlerle sperm bulunarak tüp bebek tedavisi uygulanması söz konusu olabilir)
• Kanser tedavisi için kemoterapi ya da radyoterapi gören veya testis tümörü dolayısıyla ameliyat olan erkekler,
• İnmemiş testis sorunu yaşayan erkekler (Erkek bebeklerin testisleri doğumdan önce karın içinde olmakla birlikte doğumda torbalarına inmiş olması gerekir. Eğer doğumda testisler torbalarına inmemiş olursa bebek en geç 1 yaşına gelene kadar ameliyatla torbalarına indirilmesi gerekir. Bu durumun fark edilmemesi ilerleyen yaşlarda kısırlık sorunu yaşanmasına yol açabilir. Bu sınıfta yer alan hastalarda cerrahi prosedürler testislerden sperm aranması yoluyla tüp bebek tedavisinin uygulanması gündeme gelebilir.)
• Doğuştan sperm kanalları gelişmemiş olan ya da sonradan geçirdiği iltihabi hastalıklardan ya da ameliyatlardan dolayı sperm kanallarında tıkanıklık olanlar (Bu grupta yer alan hastaların testislerinden enjektör yardımıyla aspirasyon yapılarak sperm elde edilmesi ve elde edilen spermlerin tüp bebek tedavisinde kullanılması mümkündür.)
• Genetik problemleri bulunan çiftler.

Tüp Bebek Tedavisi Ne Zaman Başlar?

Kadınların yumurtalıklarının yumurtalama esnasında bıraktığı yumurta fallop tüpünden geçtikten sonra spermle buluştuğunda döllenme olabilir. Döllenen yumurta daha sonra endometriuma implante ettiği uterus boşluğuna girer ve doğal yollarla gebelik meydana gelir. En sık uygulanan yardımcı üreme tekniklerinden biri olan tüp bebek tedavisi kapsamında ise yumurtalıklar uyarılır, böylece bir dizi yumurta üretilmesi sağlanır. Belirli bir olgunluğa gelince toplanan yumurtalar laboratuvar ortamında spermle bir araya getirilir. Döllenmenin gerçekleşmesi sonucu gelişmeye başlayan embriyolar yakından izlenir. Sağlıklı olduğu tespit edilen embriyolar anne adayının rahmine transfer edilerek implantasyonun gerçekleşmesi için gerekli işlemler tamamlanmış olur. 

Kapsamlı bir süreç olan tüp bebek tedavisinin ilk adımında anne adayının kanındaki FSH, TSH, LH, E2 ve prolaktin düzeyleri kontrol edilir. İlgili tetiklerin doğru sonuç vermesi için adet döneminin 2. ya da 3. gününde yapılması gerekir. Kan tetkiklerinin yanı sıra ultrasonla rahim görüntülenerek yumurtalıklarda ya da rahimde tedaviye engel bir durum olup olmadığı belirlenir. Tedaviye engel bir durum olan hastalarda yaş, kan tahlili sonuçları, yumurtalık kapasitesi ve çeşitli değerlerin incelenmesiyle uygun bir tedavi planlanır.

Yapılan değerlendirmeler sonucu hormon tedavisine başlanarak yumurtaların hassasiyeti artırılır ve yumurta oluşum süreci tetiklenir. Yumurtaların gelişimi süresi boyunca östrojen seviyelerinin kontrol altında tutulması önemlidir. Çatlatma iğnesi yapıldıktan sonra genellikle 15. gün yumurta toplama işlemi yapılır. Yumurta toplamı anestezi altında yapıldığından hasta acı ya da ağrı hissetmez. 

Toplanan yumurtalarla sperm hücreleri döllenerek transfer işlemine hazır hale getirilir. Kaliteli yumurtalar transfer için seçilirken isteğe bağlı olarak embriyo dondurma işlemi uygulanabilir. Yumurta transferi anesteziye ihtiyaç duyulmadan uygulanabilen bir prosedürdür. Seçilen kaliteli embriyo anne adayına transfer edilerek süreç tamamlanır. Tüp bebek döngüsü, normal bir yumurtlama döngüsünün uzunluğu kadar yani ortalama 4 hafta sürmektedir.